Open brief in Trouw, 17 juni 2009
In een open brief aan de Nederlandse bevolking roepen prominente Nederlanders op tot een ander debat over ontwikkelingssamenwerking. Ze ergeren zich eraan dat de discussie in Nederland zich toespitst op kritiek en op bezuinigingen op het hulpbudget, zeker in verband met de economische crisis. Het is volgens hen wel goed om te kijken hoe de armoede effectiever kan worden bestreden.
Critici van ontwikkelingssamenwerking hebben de economische crisis aangegrepen om de hoogte van het ontwikkelingsbudget ter discussie te stellen. Al langer is er kritiek op ontwikkelingssamenwerking. Volgens de critici is ondanks alle hulp de armoede in de wereld niet verdwenen en is de ontwikkelingssector een industrie geworden met gevestigde belangen. En dan is er ook nog de klacht dat een te groot percentage van de hulp opgaat aan bureaucratie; veel geld zou verdwijnen in de zakken van corrupte regimes in ontwikkelingslanden.
Het debat zou dus eigenlijk moeten gaan over de vorm en de effectiviteit van ontwikkelingssamenwerking en de verantwoordelijkheid van Nederland richting de armste mensen in de wereld. Maar in plaats daarvan spitst het zich toe op het afschaffen of verlagen van ontwikkelingsbudgetten. De critici willen het geld in tijden van crisis liever inzetten voor de bestrijding van (armoede)problemen in Nederland.
Op deze manier dreigt de discussie de allerarmsten in ontwikkelingslanden te benadelen, met argumenten die volkomen voorbij gaan aan de mondiale armoedeproblematiek en de ongelijke verdeling van de kansen die globalisering met zich meebrengt.
De cijfers liegen er niet om. Door de daling van de economische groei zijn er alleen in 2009 al 46 miljoen mensen bijgekomen die van minder dan 1,25 dollar per dag moeten rondkomen. Naar schatting zullen tussen nu en 2015 jaarlijks rond de 300 duizend méér kinderen sterven – in totaal misschien wel twee miljoen kinderen. Het aantal werklozen wereldwijd zal met ongeveer 40 miljoen stijgen. Het aantal werkende armen (werknemers die minder dan 2 dollar per dag verdienen) stijgt naar minstens 1,4 miljard. Tegelijkertijd klinkt in het Westen de roep om meer protectionisme.
Dat de crisis zo hard zal toeslaan in ontwikkelingslanden, zou niet moeten leiden tot een discussie over het bezuinigen op ontwikkelingssamenwerking, maar juist het startsein moeten zijn voor een discussie over de verantwoordelijkheid van het Westen en de zuidelijke elites ten opzichte van onschuldige slachtoffers. Een verantwoordelijkheid die Nederland ook altijd genomen heeft omdat het sinds jaar en dag een voortrekkersrol speelt bij armoedebestrijding en mensenrechtenschendingen.
Die voortrekkersrol moet Nederland behouden, maar tegelijkertijd is het hard nodig dat er een goed inhoudelijk debat komt over de effectiviteit van de hulp. Het beleid en de keuzes van overheid en ontwikkelingsorganisaties moeten ten allen tijde en juist ook nu ter discussie staan.
Het antwoord op armoede in de wereld is niet, zoals sommigen te gemakkelijk beweren ’het afschaffen van alle hulp’, maar het nemen van verantwoordelijkheid en samen met anderen werken aan oplossingen en verbeteringen. Dat gaat dan ook verder dan een debat alleen over ontwikkelingshulp.
Handel, migratie, bestrijding van corruptie, maatschappelijk verantwoord ondernemen, mondiale politieke verhoudingen, militaire interventies en klimaatverandering zijn allemaal thema’s waarover het debat zou moeten gaan. Daarin moeten wij, burgers en overheid, maar ook ontwikkelingslanden, onze verantwoordelijkheid nemen.
Vandaag is wat ons betreft het debat begonnen, in heel Nederland.
Deze brief is ondertekend door tientallen Nederlanders, waaronder ikzelf. Op 17 juni 2009 ging ook de website 1 komma 4 miljard de lucht in, en digitaal platform voor discussie over ontwikkelingshulp. Kijk op www.1komma4miljard.nl
