Watersnood, hittegolven, de oprukkende Deltavariant… Ook in komkommertijd dendert het alarmerende nieuws onverminderd voort. Jagen de berichten je af en toe de stuipen op het lijf? Hier zijn drie tips voor stressvrije nieuwszomer.
1. Stap in de schoenen van een journalist
Stel jezelf de vraag hoe en waarom het bericht is gemaakt. Verplaats je in de journalist. Deze is dag in dag uit bezig om te bepalen wat jij leest en ziet. Hij of zij filtert en selecteert, zoekt invalshoeken, schrapt en vult aan. Daarbij gelden de wetten van de medialogica: nieuws gaat over wat vandáág aan de hand is, over wat de aandacht trekt, over de uitzondering. Gevolg: nieuws geeft een vertekend beeld van de werkelijkheid. Het vertelt je niet hoe het ervoor staat in de wereld; het vertelt vooral wat er mis gaat. Wie beseft hoe medialogica werkt, kan alarmerende berichten beter relativeren.
2. Vraag je af wat het nieuws niet vertelt
Vooral trends en langzame vooruitgang halen het nieuws niet. Neem de berichten over oplopende dodentallen door hittegolven. Een derde van het aantal hittedoden is inmiddels toe te schrijven aan klimaatverandering, zo meldden verschillende nieuwssites. Maar een duik in de data vertelt ook een ander verhaal. Terwijl de sterfte door hitte de afgelopen 20 jaar licht steeg, stierven veel minder mensen door kou – eveneens toe te schrijven aan klimaatverandering. En wanneer je kijkt naar alle slachtoffers van extreem weer – hitte, kou, overstromingen, stormen – dan is de daling spectaculair. Een eeuw geleden eiste extreem weer gemiddeld een half miljoen mensenlevens per jaar. Het afgelopen decennium waren het er minder dan 20.000 per jaar. Dat is een daling van 96 procent terwijl de wereldbevolking verdriedubbelde. Zoiets wordt niet snel een schreeuwende krantenkop.
3. Haal je nieuws ergens anders vandaan
De data hierboven komen van de International Distaster Database EM-DAT en een studie in The Lancet. Toegeven: dat is niet echt lectuur die je voor je lol gaat lezen. Gelukkig zijn er een aantal prima websites met toegankelijke artikelen en mooie grafieken over wereldwijde vooruitgang. Human Progress is er een, maar mijn favoriet is OurWorldinData. In een oogopslag vind je hier artikelen over langlopende trends op het gebied van voedsel, gezondheid, armoede, geweld en mensenrechten. Vaak bemoedigend, soms zorgwekkend, maar altijd voorbij de waan van de dag. Kortom, sla de krant eens dicht, zet het nieuws af, en verfris je wereldbeeld.
Meer over de impact van de media – en hoe je je daartegen kunt wapenen – vertel ik tijdens de tweedaagse Abdijsessie ‘Inspireren met Vooruitgang’
