World’s Best News, 29 mei 2019
Een oplettende lezer stuurde ons een donateursbrief van Save the Children. Daarin staat dat wereldwijd 1 op de 5 kinderen in een oorlogsgebied leeft. Een schrikbarend hoog cijfer. Klopt het wel, zo vroeg hij zich af. Wij zochten het uit.
Ook wij vonden dat aantal verdacht hoog klinken. Tijd voor een fact check. Te beginnen bij Save the Children zelf. De donateursbrief van onze oplettende lezer hoort bij hun nieuwste campagne, ‘Stop de oorlog tegen kinderen’. Daarmee vraagt de organisatie aandacht – en donaties – voor de bescherming van kinderen in oorlog. Dat zijn er volgens Save the Children 420 miljoen. En volgens de organisatie worden zij ‘iedere dag geconfronteerd met geweld’.
Hoe komt Save the Children aan dat cijfer? In hun eigen rapport rond de campagne verwijzen ze naar het PRIO, het Peace Research Institute Oslo. Dat bracht in opdracht van Save the Children het aantal kinderen in kaart dat leeft in een conflictgebied: 18,8 procent.
Maar wat is een ‘conflictgebied’? Daaronder verstaat het PRIO gebieden met gewapend geweld, die in één jaar minstens 25 dodelijke slachtoffers eisen. De onderzoekers markeerden alle ‘conflictplekken’ in de wereld en trokken daar cirkels van 50 kilometer omheen.
Binnen zo’n straal, zo redeneerden ze, kun je verwachten dat de conflictgebeurtenissen invloed hebben op het dagelijks leven van mensen. Vervolgens telden ze met hulp van bevolkingsdata alle kinderen in deze cirkels. Dat waren er in 420 miljoen in 2017; bijna 30 miljoen meer dan in 2016.
Parijs en Stockholm
Wat betekent dat, leven in een conflictgebied? Dat kan van alles betekenen. Dat kan betekenen dat je in de vuurlines van Jemen en Syrië woont. Het kan ook betekenen dat je in de buurt woont van een stad waar een aanslag is geweest, of waar rivaliserende bendes 25 slachtoffers per jaar maken. Elk kind in een straal van 50 kilometer rond zo’n stad leeft in een conflictzone.
Een conflictzone is dus nog niet meteen oorlogsgebied. Sterker nog: de meeste landen in de wereld kennen conflictzones (zie de afbeelding hierboven). Ook Parijs, Catalonië, Stockholm en New York staan als conflictgebieden op deze landkaart van het PRIO. Alle kinderen die daar wonen horen dus bij die 420 miljoen. Welke impact het geweld op hun leven heeft, daar weten we volgens de PRIO-onderzoekers heel weinig van.
Meer dan duizend doden
Hoeveel kinderen leven dan écht in een oorlogsgebied? Dat hangt af van wat je ‘oorlog’ noemt. Een gangbare maatstaf is dat het gaat om een gewelddadig conflict met meer dan duizend doden per jaar. Het PRIO noemt dit ‘high intensity conflictengebieden’.
Ongeveer een derde van de getelde kinderen, 142 miljoen, woonde in 2017 in zo’n gebied met heel veel geweld. Bijvoorbeeld Jemen, Syrië en Somalië, waar respectievelijk meer dan 90, 70 en 60 procent van de kinderen in een ‘high intensity conflictzone’ leefde.
Kinderen in oorlog juist gedaald
En dan lezen we iets opmerkelijks in het PRIO-rapport. Het totale aantal kinderen in conflictzones is tussen 2016 en 2017 met bijna 30 miljoen gestegen. Maar het aantal kinderen in high-intensity conflictzones – de echte oorlogsgebieden dus – blijkt juist gedaald: van 184 miljoen in 2016 naar 142 miljoen in 2017.
Bij Save the Children lezen we daar niets over. Sterker nog: op haar website en in haar donateursbrief maakt de organisatie geen enkel onderscheid tussen ‘oorlog’ en ‘conflict’. Voor Save the Children leven álle 420 miljoen kinderen simpelweg in een oorlogsgebied. “Deze kinderen leven elke dag in angst en maken dingen meer die geen kind zou mogen meemaken”, zo lezen we op de website. “Hun scholen, ziekenhuizen en families worden verwoest. Ze worden stelselmatig uitgehongerd, raken getraumatiseerd of sterven vanwege gebrek aan medicijnen.”
Voor een aantal kinderen in Jemen en Syrië zal dit de afschuwelijke werkelijkheid zijn. Voor een veel groter aantal kinderen, wonend in een straal van 50 kilometer rond een minder intensieve brandhaard, lijkt dit echter zwaar overdreven. En dan vergeten we even de kinderen in en rond Parijs, Stockholm, New York en Catalonië.
Conclusie
Save the Children beweert dat 1 op de 5 kinderen in de wereld, 420 miljoen, in oorlog leeft. Dat doet de organisatie door álle conflicten in de wereld als ‘oorlog’ te bestempelen. Een realistischer aantal is 142 miljoen kinderen in oorlog, ofwel 1 op de 18 kinderen in de wereld. Zij wonen in een gebied waar gewapend geweld meer dan duizend doden per jaar eist. Hun aantal is tussen 2016 en 2017 met 42 miljoen gedaald.
NB: Save the Children heeft zijn website inmiddels aangepast en spreekt nu over ‘kinderen in conflictgebieden’.