LinkedIn en Stay Human, 4 juli 2017
Hoe zie jij vluchtelingen het liefst afgebeeld? En hoe moeten goede doelen ze afbeelden? Bij linkse mensen zit hier een bedrieglijke gedachtekronkel.
Welke van deze foto’s zie jij liever? Dat vroeg Stay Human vorige maand aan een representatief panel van tweeduizend Nederlanders. De meeste mensen kozen voor de rechterfoto. De blije, mooie man met het lachende kind. De held die het had gered. Niet de linkerfoto van de huilende man met het minder aangename gezicht en het onherkenbare meisje. Het gehavende slachtoffer.
Ook ik koos voor de rechterfoto. Dat deed ik vorige maand in een café in Den Bosch waar ik koffie dronk met Jorrit Hoekstra van Stay Human. Deze beweging wil de angel uit het vluchtelingendebat halen. Daartoe onderzoekt ze eerst wat Nederlanders eigenlijk vinden van dit debat. Op Jorrits laptop keken we naar de uitgebreide vragenlijst, die twee dagen later de deur uitging. Vorige week presenteerde hij in Utrecht de eerste cijfers.
Mensen zoals wij
Welke foto zie je liever – dat was dus één van de vragen. En heel Nederland – van politiek links tot rechts – ziet vluchtelingen het liefst als krachtige en zelfredzame mensen. Mensen zoals wij. Maar welke foto zie je het vaakst? Dat was een andere vraag, met een heel ander antwoord: we zien vooral de linkerfoto, antwoordden de deelnemers. De media, goede doelen en de overheid: ze schotelen ons vooral het beeld voor van de vluchteling als slachtoffer.
Nu werd het echt interessant. Want de volgende vraag was: is dat goed? Moeten goede doelen dat ook doen? De eensgezindheid in de antwoorden verdween. Er voltrok zich een waterscheiding tussen linkse mensen, die in principe vóór een ruimhartig vluchtelingenbeleid zijn, en de rest. De meest linkse mensen vonden dat goede doelen toch vooral slachtofferbeelden moeten laten zien. Je moet Nederlanders immers betrokken houden, sympathie wekken en zorgen dat ze doneren.
Anderen overtuigen
Denk even door over deze logica van linkse mensen. Zij zien zelf liever het optimistische beeld van de vluchteling als krachtig persoon. Zelf hebben ze dat slachtofferbeeld ook niet nodig om betrokken te raken – dat zijn ze al. Dat ‘zielige beeld’ moet dus bij anderen – het ‘stille midden’ en rechtse mensen – sympathie opwekken. Alleen: die zien óók liever de blije man met het lachende kind. En zij vinden dat goede doelen juist dát moeten laten zien.
Deze uitkomst heeft meer betekenis dan de onderzoekers wellicht vermoedden. Want waarom en voor wie moeten goede doelen die ‘zielige’ beelden eigenlijk de wereld in slingeren? Linkse mensen hoef je er niet mee te overtuigen. En het is zeer de vraag of bij de rest spontane sympathie opvlamt wanneer ze de huilende man onder ogen krijgen. Eerder omgekeerd: de slachtofferfoto riep bij een aantal panelleden zelfs wrevel en irritatie op.
De linkse logica wil het beste voor de vluchtelingen. Maar ze leidt naar een averechtse valkuil. In die uitkomst mogen goede doelen nu hun tanden gaan zetten.
