World’s Best News, 13 december 2017
Zeg eens eerlijk: had jij het verwacht, dat we vandaag toleranter zijn tegenover buitenlanders dan 25 jaar geleden? Deze vondst van het Sociaal Cultureel Planbureau haalde gisteren alle kranten. Dat op zich is al een bewijs dat het opmerkelijk is – anders waren journalisten niet wakker geworden.
Eerlijk is eerlijk – het verraste mij ook. En tegelijkertijd had ik het kunnen weten. Want een dag eerder zat ik nog te smullen van een mooi onderzoek naar de kloof tussen beeld en werkelijkheid: de Misperceptions Index van Ipsos MORI. Ipsos vraagt elk jaar aan mensen in 38 landen hoe ze denken dat de wereld ervoor staat. Vervolgens vergelijkt ze dat met de werkelijke cijfers. En ieder jaar zitten we er met z’n allen weer grandioos naast.
Alcohol
Dat is vermakelijk en verontrustend tegelijk. Vermakelijk was dit jaar bijvoorbeeld de vraag in welk land het meeste alcohol wordt gedronken. Eitje: Rusland natuurlijk! Dat dacht ik tenminste, net als de meeste mensen die meededen. Maar ik had het mis: niet de wodka-hijsende Russen, maar de bierminnende Belgen staan op 1. Wist jij het? Ik niet, en ook vier van de vijf Belgen had geen idee.
Nu het serieuze werk. Want Ipsos heeft elk jaar ook aandacht voor politiek gevoelige onderwerpen, zoals criminaliteit, migranten en de islam. Vorig jaar lieten ze bijvoorbeeld zien hoe ernstig we het aantal moslims in ons land overschatten. We denken hun aandeel 19 procent is. In werkelijkheid is het 6 procent. Dit jaar vroeg Ipsos hoeveel procent van de gevangenen migrant is. Geen enkel land overschat hun aandeel zo sterk als Nederland. We denken dat de helft van de gevangenisbevolking uit migranten bestaat. In werkelijkheid is ongeveer een op de vijf migranten in het buitenland geboren.
Al even onwetend zijn over onze veiligheid. Neem het aantal moorden in Nederland: is dat hoger, lager of hetzelfde als in het jaar 2000? In werkelijkheid is onze ‘murder rate’ gedaald met 46 procent – in 16 jaar tijd! Dat weet haast niemand. Maar liefst 73 procent van de Nederlanders denkt dat er nu evenveel of méér wordt gemoord dan 25 jaar geleden.
Politieke agenda
De gevolgen van deze scheve beeldvorming zijn minder onschuldig dan het lijkt. Want het zijn niet de werkelijke cijfers, maar de percepties die de politieke agenda voeden. Welke politicus durft hardop te zeggen dat we wellicht met minder blauw toekunnen? De misdaadcijfers dalen immers. Maar dat is niet wat Nederland denkt. Welke partij durft de komst van islamitische migranten te relativeren? Nederlanders denken dat hun aantal zo hard groeit, dat ons land over drie jaar meer dan een kwart islamitisch is. Bovendien denken ze dat de gevangenissen vol met buitenlanders zitten.
Valse geruststelling
Het SCP-rapport lijkt ons gerust te stellen: we hebben immers geen probleem met het aantal buitenlanders in ons land, en van een ‘ruk naar rechts’ zou geen sprake zijn. Maar intussen zit er een grote politieke partij met een uitgesproken anti-islam en anti-immigratie agenda in de Kamer. En intussen hebben de middenpartijen deze agenda deels overgenomen. Mispercepties komen hen goed uit: de feiten geven hen geen gelijk, maar van een groot deel van de bevolking krijgen ze het wel. En daarmee bepalen ze, ‘ruk naar rechts’ of niet, de politieke koers in ons land.
Gelukkig kunnen we veel doen om te zorgen dat ons eigen beeld van de wereld redelijk klopt. Niet door het gewone nieuws te volgen – daar komen verkeerde percepties juist vandaan. Begin eens met de quizvragen over Nederland van Ipsos. Ook het SCP-rapport is een lekker nuchtere spiegel. En volg, ten slotte, nieuws over de vooruitgang in de wereld via World’s Best News. Dat is gezonder voor je wereldbeeld dan het 8-uur journaal. En leuker bovendien.
